Jak dzięki kawie wyrosło City of London, czyli za co Brytyjczycy kochają cafe
W Wielkiej Brytanii wielkim poważniem cieszą się lokale gastronomiczne - cafe. Często mylone ze słowem coffee, cafe nie są jedynie tylko zwykłymi barami serwującymi posiłki, są czymś więcej - to właśnie na ich fundamentach powstał zachodni świat kapitalizmu.
Cafe - powszechnie występujące w Wielkiej Brytanii lokale gastronomiczne, najczęściej małe biznesy rodzinne serwujące śniadania, kanapki, zakąski i napoje bezalkoholowe w godzinach porannych i południowych.
To ogólna definicja cafe, jednak, aby zrozumieć dlaczego Brytyjczycy darzą je tak wielkim szacunkiem trzeba mieć świadomość jak niezwykłą rolę odegrały nie tylko w historii Wielkiej Brytanii, ale i całego świata.
Kawa - nowa moda z Bliskiego Wschodu
XIV wiek, Bliski Wschód -
Islam rozprzestrzenia się po ziemiach tureckich zabraniając swoim nowym wyznawcom picia alkoholu. Turcy zastępują swój ulubiony napój - wino qahwa na bezalkoholowe palone ziarna rodem z Afryki. Nie mogąc przeboleć straty ulubionego trunku nadają zastępnikowi nazwę swojego poprzednika - qahwa - czyli kawa. Napój wraz z Imperium Osmańskim rozprzestrzenia się po Europie zdobywając serca lokalnych mieszkańców.
Rok 1650, Oxford, Wielka Brytania -
Armeńczyk Pasqua Rosee otwiera pierwszy w Londynie - i zaraz po Paryżu - lokal serwujący kawę, w ślad za nim idą kolejni. Przyjmują nazwę Coffeehouse.
 |
| Kawa już w XVI wieku dotarła do Europy z Bliskiego Wschodu |
Coffeehouse, dyskusje nakręcone kofeiną
W przeciwieństwie do powszechnych w Wielkiej Brytanii Pub-ów (Public House), coffeehouse nie serwowały alkoholu, przez co zyskały zainteresowanie elit wyższych, intelektualistów, ludzi biznesu i wszystkich tych dla których liczyła się jasność umysłu (traktowali oni alkohol jak rozrywkę dla biedoty). Kawa była dla nich niczym objawienie.
W owych czasach sort ziaren kawy był znacznie inny, a ilość kofeiny dużo wyższa. Amatorzy tego trunku określali jego smak jako okropny i odrażający, z posmakiem tuszu, sadzy, grzybni i wilgoci.
Jednak to nie dzięki smakom Coffehouse-y zyskiwały swoich klientów. Ogromna ilość kofeiny pozwalała utrzymać bystry umysł, prowadzić długie dyskusje i załatwiać sprawnie interesy, a uzależniające właściwości nakręcały coraz to więcej fanów tego "narkotyku".
Nakręceni kofeiną mężowie zaczęli irytować swoje żony, które w 1683 złożyły wspólną petycję o zakazie sprzedaży tego trunku określając go mianem "barbarzyński". Rok później król Charles II zaniepokojony o potencjalne zamieszki polityczne przez rozprzestrzenie się wolnego słowa rozprządził, by zamknąć Coffeehouse-y. Jednak niezadowolenie społeczne nie pozwoliło by trwało to długo.
 |
| Coffeehouse w Londynie, kawa grała istotną rolę w ożywionych dyskusjach |
Coffeehouse to nie lokal - to instytucja
Popyt na coffeehouse-y sprawił, że wyrastały jak grzyby po deszczu. Każdy z nich miał swój charakter, klientów, którzy określali typ danego miejsca. Dzięki czemu mogli oni swobodnie dyskutować, załatwiać sprawy przy jednym stole i prowadzić interesy w gronie swoich pobratyńców.
Oczywiście, kobiety miały zakaz wstępu.
Nazywano je potocznie "Penny Universities" czyli Uniwesytet za Pensa, gdyż w cenie kubka kawy (z darmową dolewką) można było prowadzić ożywione dyskusje od rana do nocy. Najlepsze Coffeehouse-y miały dzienny utarg równy 600 kubków kaw.
Coffeehouse-y nie były ani lokalem, ani sklepem - były instytucją.
Jedne tworzyły partie polityczne np. Torysi czy Wigowie, gdzie spotykali się po naradach parlamentu i tam omawiali resztę układów politycznych.
Inne były centrum finansowym, gdzie każdy klient przy kubku kawy mógł wymienić walutę lub sprzedać niewolnika. Położone w sercu Londynu Coffehouse-y wystawiały w swoich lokalach tablice, gdzie co dzień rozpisywano kursy waluty, ceny akcji giełdowych, a interesy z marynarzami znad Tamizy kwitły.
 |
| Lloyd's Coffehouse, początki jednej z największych ubezpieczalni na świecie |
Naukowcy i intelektualiści również spotykali się w swoich gronach, gdzie nierzadko omawiali jakiś nowy wynalazek (Isaac Newton był regularnym gościem takich spotkań).
Pisarze, poeci, aktorzy, tancerze i cała bohema - oni też tworzyli własne grupy, gdzie mieli możliwość oceniania nawzajem swoich talentów. Kryminaliści i alfonsi również tworzyli swój światek. Przy kubku kawy można było nawet skorzystać z usług barbera.
Coffeehouse-y zapoczątkowały coś, czego ówczesny świat potrzebował - instytucje. Miejsce, gdzie dana branża może się spotkać, a zainteresowany jakąś usługą klient wie jak ją znaleźć. To one zapoczątkowały biurowce, domy aukcyjne, giełdy. To na nich wyrosło City of London.
Dzisiejsze instytucje finansowe, które miały swój początek jako coffehouse to :
- Sotheby's i Christies (Londyńskie ekskluzywne domy aukcyjne)
- Lloyd's of London (jeden z najbogatszych ubezpieczycielów świata) zapoczątkował jako Lloyd's Caffehouse
- London Stock Exchange (jedna z największych na świecie giełd papierów wartościowych) zaczynała jako Jonathan's Coffeehouse
 |
| Lloyd's - niegdyś Coffeehouse, jest dziś największą potęgą City of London |
Coffeehouse dziś
Z czasem, gdy branże zakładały swoje siedziby, Coffeehouse-y zaczęły skupiać coraz to mniej hermetyczne środowisko, przyjęły francuską nazwę cafe i wdrożyły do swojego menu dania i inne napoje.
 |
| Najpopularniejsze danie serwowane w cafe to British Breakfast |
Do dziś cafe stanowią miejsce spotkań. Choć bardzo się ujednoliciły to nadal możemy poczuć w nich specyficznego ducha przynależności. Każda dzielnica ma swoje cafe, które zrzesza lokalnych mieszkańców, inne goszczą turystów w centrach dużych miast, a jeszcze inne serwują posiłki robotnikom w czasie przerwy w okręgach przemysłowych.
Miejsca takie jak cafe to nie tylko zwykłe lokale gastronomiczne. Lokalne cafe to punkt spotkań towarzyskich, rozmów, plotek i wymiany informacji. Klienci zwykle dobrze znają się z obsługą, wymieniają między sobą lokalną prasą i obdarowują upominkami, oraz kartkami świątecznymi.
 |
| The Old Tram Station - znane jako polskie cafe w Hull, zrzesza zarówno lokalnych mieszkańców brytyjskich, jak i obcokrajowców |
W Czasach Wiktoriańskich do kawy doszła, nowa wówczas, herbata. Coffehouse-y serwujące ją ze słodkościami i lekkimi zakąskami, często w formie Afternoon Tea, nazywane były mianem Tea Room. Do dziś lokale Tea Room działają w podobnym, lub lekko zmodernizowanym stylu.
 |
| Tea room i tradycyjnie afternoon tea, czyli herbata podana z małymi zakąskami |
- W Europie Zachodniej i Południowej cafe pełnią podobną funkcje.
- We Francji mianem bistro określa się cafe, które działa również w godzinach wieczornych serwując dodatkowo alkohol.
 |
| Bistro, typowe dla Francji i krajów śródziemnomorskich, czynne do późnych godzin wieczornych |
- We Włoszech Espresso Bar pełni funkcje lokalu serwującego szeroką gamę kaw i ewentualnie lekki deser lub zakąski. Na szerszą skalę działa tak np. Costa Cafe lub Nero. W Wielkiej Brytanii nazywane są jako Coffee Shop.
 |
| Espresso bar, popularne we Włoszech, rozwinięte na cały świat dzięki słynnym sieciówkom |
- Natomiast W Holandii w coffee shopie nie dostaniemy kawy lecz lekkie narkotyki.
- Na Bliskim Wschodzie w cafe gromadzi się tylko męski, islamski światek, gdzie przy mocnej czarnej kawie rozmawiają, grają w szachy i popalają shishę.
 |
| Shisha cafe na Bliskim Wschodzie, tam swoje początki ma kawa jaką znamy |
- W USA cafe przybrały postać specyficznych klubów np. muzycznych lub stand-up. W takim miejscu swoją karierę zaczynał np. Bob Dylan
Kafejki internetowe, pomimo że powstały w Korei, swoją nazwę otrzymały od Amerykanów, którzy mianem cafe nazywają różnego rodzaju kluby.
 |
| Cafe kluby, popularne miejsca spotkań Anerykanów |
Do Polski i obszarów Europy Wschodniej cafe nigdy nie doszło. Najbliższą jego formą możemy nazwać kawiarnie. Pierwszą założył w 1724 roku w Warszawie, nadworny króla Augusta II Mocnego - Meyerhofer, jednak smak kawy nie podbił serc Polaków i kawiarnię zamknięto. Dopiero po kilkunastu latach udało się na stałe wprowadzić kawiarnie na polskie ziemie.
 |
| Polska kawiarnia, moda na kawiarenki późno dotarła do Polski. |
Polski wynalazek - kawa z mlekiem
Wróćmy do roku 1687, kiedy to Jan III Sobieski w bitwie pod Wiedniem pokonuje Turków. Jego najwierniejszy oficer, a zarazem szpieg Jerzy Franciszek Kulczycki otrzymuje honoraria za swe zasługi. Zapytany przez króla czego pragnie odpowiada, że przywileju prowadzenia pierwszego we Wiedniu Coffehouse-u. Otrzymał lokal, 500 worków ziaren kawy i 20 lat ulgi podatkowej. Początki nie były łatwe. Wiedeńczyków trudno było przekonać do nowego, mocnego napoju. Kulczycki, nie chcąc stracić interesu, zaczął dolewać miodu i mleka do kawy, aby złagodzić jego nieco tęgi smak. Jegomość zasłynął we Wiedniu, tym, że paradując w swym lokalu w tureckim stroju i dzbankiem kawy zwracał się do gości z zapytaniem "czarna czy z mlekiem?"
W oparciu o:
www.historic-uk.com
www.brittanica.com
www.telegraph.co.uk
www.historia.org.pl
www.wikipedia.org